در زندگی ما انسان‌ها قوانین نانوشته بسیاری وجود دارند که تاثیرات عمیقی بر سپری شدن لحظات عمر و زندگی‌مان می‌گذارند. ما در حقیقت از وجود بسیاری از این قوانین آگاهی کاملی نداریم ولی آن‌ها وجود دارند؛ تاثیرگذار هستند و کارکردشان را ایفا می‌کنند. در صورتی‌که اگر آگاه باشیم تنها اندکی تلاش، صبر و امیدواری در بکارگیری این قوانین؛ می‌تواند تغییرات و نتایج مثبت تاثیرگذاری در زندگی تک تک ما به همراه داشته باشد. یکی از قوانینی که در سال‌های اخیر در حوزه مسائل مربوط به تحول زندگی شخصی و دستیابی به موفقیت مطرح شده، قانون اثر مرکب است.
ما در نوشتار پیش‌رو تلاش می‌کنیم کتاب اثر مرکب نوشته دارن هاردی و نقش پنهان آن در زندگی افراد را بررسی کنیم. ضمنا در ادامه همین مقاله؛ اشارات کوچکی هم به فرازهایی از کتاب به صورت چکیده یا خلاصه کتاب اثر مرکب خواهیم داشت. همچنین تاثیر این قانون بر یادگیری (مخصوصا ریاضی) را بررسی خواهیم کرد.
تعریف اثر مرکب
شاید از افراد با تجربه و مسن‌تر همواره شنیده باشید که یکی از رموز دستیابی به خواسته‌ها و موفقیت‌های افزون‌تر در زندگی؛ پشتکار و عدم نا امیدی از ادامه فعالیت است. همچنین به کرات بارها با گوش خود این بیت شعر از استاد سخن سعدی بزرگوار را شنیده‌اید که رهرو آن نیست که گهی تند و گهی خسته رود؛ رهرو آن است که آهسته و پیوسته رود. این بیت شعر از سعدی و این نصایح کوچک تاثیرگذار بر چه نکته مهمی اشاره می‌کنند. اغلب افراد آن‌را نادیده می‌گیرند و از کنار آن به سهولت گذر می‌کنند؟ ولی افرادی که موفقیت‌های مورد نظر خود را در زندگی به دست آورده‌اند و با رمز و راز چگونگی پیروزی در کسب آرزوها و اهداف خود آشنایی دارند؛ این نکات کوچک با اهمیت را با گوشت و پوست خود احساس می‌کنند و به آن ایمان دارند.
اثر مرکب به ما یادآوری می‌کند که تاثیرات عادت‌های روزمره ما اعم از خوب و بد در صورت ادامه و پشتکار در انجام آن‌ها؛ به مرور بر روی هم انباشته می‌شوند و در نهایت پیروزی و شکست ما را رقم خواهند زند. به این مفهوم که حقیقتا تاکید بر استمرار داشتن در انجام اقدامات کوچک خوب یا بد؛ به دریافت نتایج بزرگ مثبت و منفی منجر می گردد.
نحوه کارکردهای قانون اثر مرکب
اما قانون اثر مرکب چگونه کار می‌کند؟ همان‌طور که اشاره کردیم قانون اثر مرکب ادعا می‌کند که انجام پیوسته اقدامات کوچک به صورت مستمر در یک بازه زمانی مشخص؛ در نهایت بازدهی بیشتری را نسبت به انجام تغییرات شدید در کوتاه مدت خواهد داشت. در واقع بر اساس این قانون کلیه انتخاب‌های کوچک ما در طول روز؛ بر نتایجی که در آینده کسب می‌کنیم اثر می‌گذارند.
قابل توجه است که بر اساس این قانون؛ فرد در یک بازه زمانی کوتاه متوجه تغییرات ناشی از اقدامات و انتخابات شخصی خود به سمت مثبت یا منفی نمی‌شود. در این مواقع همه چیز در نظر فرد ثابت و بدون کوچکترین تغییری به نظر می‌رسد. اما اهمیت این قانون این است که برای مشاهده نتایج؛ لازم است از عجله پرهیز کرد، صبر داشت و استمرار به خرج داد. اغلب مشاهده تغییرات مورد انتظار بعد از گذشت یک بازه زمانی معین مثلا در طی یک دوره دو ساله و سه ساله ممکن می‌شود.
تاثیر این قانون در یادگیری ریاضی
اثر مرکب و یادگیری ریاضی در ضرب المثل فارسی قطره قطره جمع گردد وانگهی دریا شود؛ خود را به خوبی نشان می‌دهد. از نمونه‌های عینی و قابل لمس این قانون در زندگی روزمره و در طول عمر انسان‌ها؛ می‌توان به تاثیرات شگفت انگیز پس انداز یا خرید بیمه‌های عمر و سرمایه‌گذاری اشاره کرد. لذا استمرار داشتن در هر کاری به صورت جدی می‌تواند تاثیرات نهایی آن عمل را هم افزایی کرده و نتایج آن در انتهای کار می‌تواند انسان را کاملا شگفت زده نماید.
قانون اثر مرکب اصلی را که به زبان ساده می‌توان به آن گفت “کل بزرگتر از مجموع اجزا است”، نشان می‌دهد که در یادگیری، افراد با ترکیب کردن اطلاعات و مهارت‌های آموخته، به دستاوردهای بزرگتری دست پیدا می‌کنند. این اصل در حوزه یادگیری ریاضی به ویژه مؤثر است. تأکید بر قانون اثر مرکب به دانش‌آموزان این امکان را می‌دهد تا یادگیری خود را به صورت سلسله مراتبی و هماهنگی ادامه دهند. این رویکرد، از یک دیدگاه گسترده به دانش ریاضی نگاه کرده و ارتباطات میان مفاهیم را تقویت می‌کند، که در درک عمیق و استفاده بهینه از دانش بسیار مؤثر است.
کتاب Compound effect
دارن هاردی نویسنده آمریکایی کتاب اثر مرکب ضمن تاکید بر شروع انجام اقدامات کوچک مثبت؛ مفاهیم کاربردی دیگری را در کتاب خود مطرح می‌کند که حاصل تجربیات زیسته وی است. از جمله این مفاهیم مورد تاکید وی مفهوم تلاش است. تا جایی‌که تاکید می‌کند انسان نداشتن تجربه، مهارت، هوش یا توانایی‌های ذاتی خود را لازم است با تلاش زیاد جبران نماید. مفهوم دیگری که مورد توجه هاردی قرار گرفته است پیوستگی حوزه‌های مختلف زندگی است که از آن به عنوان اثر موجی یاد می‌کند. از نظر وی یک عادت خوب یا بد در یک حوزه؛ مثل موج تاثیر خودش را به حوزه‌های دیگر می‌رساند که ممکن است حتی انتظارش را نداشته باشیم.
وی در این مورد مثال مصرف شیرینی بیش از حد را می‌آورد که باعث بدخوابی، خستگی و نهایتا بدخلقی در طول روز می‌گردد. نهایتا این خلق و خوی بد روی کیفیت سایر فعالیت‌های روزانه و ارتباطات انسان با افراد دیگر تاثیر سوئی می‌گذارد. آقای هاردی در کتاب اثر مرکب خود؛ شانس را ترکیبی از آمادگی افراد، نحوه نگرش، استفاده از فرصت‌ها و اقدامات ممکن می‌داند.
شانس و نگرش از دیدگاه دارن هاردی
او افراد بد شانس را افرادی می‌داند که با ناآگاهی و عدم تلاش برای یادگیری و افزایش دانش خود، همچنین با داشتن باورهای نامناسب و محدود کننده در فرصت مناسب دست به اقدام نزده‌اند. از دیگر مطالب مهم و قابل توجه این کتاب؛ توجه نویسنده آن به مستند سازی و نوشتن خواسته‌ها است. به اعتقاد وی، برای ترک عادت بد یا ثبت عادت جدید و هر گونه تغییری در افکار و زندگی روزمره، آن را یادداشت نمایید.
یکی دیگر از مواردی که وی در این کتاب بر آن تاکید می‌کند دوری از اخبار و خوراک‌های فکری نامربوط است. به این دلیل که باعث تغییر نگرش مثبت اندیشی، تلاش آگاهانه و توسعه فردی می‌شوند. وی مانند هر استاد قانون جذب و اساتید انگیزشی دیگر؛ طرفدار سرسخت دوری از رسانه‌ها و شنیدن اخبار منفی است.
در حوزه مدیریت روابط؛ آقای هاردی حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. وی معتقد است برای دستیابی به موفقیت‌های قطعی در زندگی لازم و واجب است؛ بعضی از دوستانمان را از حوزه روابط خود حذف کرده و ارتباط خود را با دسته دیگری از آنان محدود کنیم. گروهی هم هستند که باید روابط خود را با آنان افزایش داده و وقت بیشتری را با آن‌ها بگذرانیم. او در این خصوص به جمله معروفی از آقای جیم ران اشاره می‌کند. شرایط و موقعیت‌های هر کس در زندگی؛ متوسط موقعیت‌ها و موفقیت‌های پنج نفری است که بیشترین وقت را با آنان می‌گذراند.
استفاده از قانون اثر مرکب در زندگی روزمره
استفاده از قانون اثر مرکب در زندگی؛ نیازمند یادگیری دانش آن، استمرار در آن و پیگیری انجام آن در کلیه امورات زندگی است. پایبندی به این قانون؛ قطعا افراد را در انتهای کار متعجب خواهد کرد. برای استفاده از این قانون در زندگی لازم است پیش نیازهایی را آموخته و رعایت نمایید:
- مطالعه کتاب و زندگی افراد موفق و استفاده از تجربیات زیسته آن‌ها
- مطالعه کتاب اثر مرکب دارن هاردی، یادگیری و تمرین قوانین آن
- عدم پافشاری بر افکار قدیمی بدون دستاورد
- تمرین مثبت اندیشی
- ایمان به نسبی و شخصی بودن موفقیت
- عدم مقایسه زندگی و موفقیت خود با دیگران
- برنامه ریزی و تهیه جدول زمان بندی برای حفظ استمرار و پشتکار
- تمرین قانون اثر مرکب با اقدامات کوچک و مثبت
- تمرین، تکرار و ایجاد عادات مثبت در اقدامات و خواسته‌های ذهنی
کلام پایانی
در نهایت اقدامات کوچک و به ظاهر بی اهمیت ما؛ در صورت تداوم و استمرار می‌توانند نتایج و دستاوردهای مثبت بزرگی به همراه داشته باشند. این قانون دو طرفه است. به طوری‌که عادت و استمرار در انجام امور مخرب و زیان‌آور نیز به همان اندازه؛ دستاوردی جز زیان و شکست به بار نخواهد آورد. از همین‌رو مراقب باشید که به چه چیزی عادت می‌کنید و در چه کاری استمرار دارید! بر این اساس با انجام تغییرات کوچک و مثبت روزانه، پشتکار در روند انجام و ادامه آن‌ها، همراه با صبوری و مثبت اندیشی صبر کنید تا از مشاهده قدرت قانون اثر مرکب شگفت زده شوید.
